ศาลพระภูมิเป็นหนึ่งในสิ่งที่พบเห็นได้ทั่วไปในบ้านเรือนของคนไทย แต่หลายคนอาจยังไม่รู้ว่าตุ๊กตาศาลพระภูมิมีอะไรบ้าง แต่ละองค์มีความหมายอย่างไร และวิธีตั้งศาลพระภูมิอย่างถูกต้องเป็นอย่างไร บทความนี้จะพาทุกท่านไปทำความรู้จักกับรายละเอียดของศาลพระภูมิอย่างครบถ้วน ตั้งแต่องค์ประกอบต่างๆ ไปจนถึงขั้นตอนการตั้งศาลที่ถูกต้องตามหลักความเชื่อไทย
ศาลพระภูมิ คืออะไร และมีความสำคัญอย่างไรในความเชื่อไทย
ความหมายและจุดประสงค์ของการตั้งศาลพระภูมิ
ศาลพระภูมิ คือ ศาลเจ้าขนาดเล็กที่ตั้งไว้ภายในบริเวณบ้านหรืออาคาร เพื่อเป็นที่อยู่ของพระภูมิเจ้าที่หรือเทพผู้ปกปักรักษาพื้นที่นั้น ๆ ตามความเชื่อ การตั้งศาลเป็นการแสดงความเคารพ ขออนุญาตใช้พื้นที่ และขอให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์คุ้มครองผู้อยู่อาศัยให้ปลอดภัย
ความเชื่อเกี่ยวกับเจ้าที่เจ้าทางและการปกปักรักษา
ความเชื่อเรื่องเจ้าที่เจ้าทางมีมาแต่โบราณ โดยเชื่อว่าในทุกๆ สถานที่จะมีเทพารักษ์หรือวิญญาณดีๆ ที่คอยดูแลรักษาพื้นที่นั้น การที่เราเข้าไปอาศัยหรือใช้พื้นที่ จึงควรแสดงความเคารพและขออนุญาตจากเจ้าที่เจ้าทาง
เจ้าที่เจ้าทางจะคอยปกป้องบ้านเรือนจากสิ่งชั่วร้าย ช่วยเหลือในเรื่องการงาน การเงิน สุขภาพ และความสุขความเจริญของครอบครัว หากเราดูแลบูชาอย่างสม่ำเสมอและมีความศรัทธา เจ้าที่เจ้าทางก็จะอำนวยพรและปกป้องเราตลอดไป
ตุ๊กตาศาลพระภูมิมีอะไรบ้าง และสื่อถึงอะไรบ้าง
ตุ๊กตาพระภูมิ (องค์เทพประธาน)
ตุ๊กตาพระภูมิเป็นองค์ประธานของศาล ส่วนมากมาในลักษณะชายถือพระขรรค์ ยืนบนแท่น หรือมีลักษณะสง่างาม เป็นตัวแทนของ “พระชัยมงคล” หรือ “พระภูมิเจ้าที่” ซึ่งเป็นผู้ครอบครองและปกปักรักษาสถานที่
ตุ๊กตายักษ์เฝ้าศาล
มักวางอยู่ด้านหน้าศาลหรือสองข้างของพระภูมิ ยักษ์หมายถึงผู้พิทักษ์ ช่วยป้องกันสิ่งไม่ดีไม่ให้เข้ามายังพื้นที่ที่ศาลตั้งอยู่
ตุ๊กตานางรำ หรือ คนรำถวาย
เป็นการแสดงความเคารพต่อพระภูมิ ผู้คนเชื่อว่านางรำเป็นสัญลักษณ์ของการบูชา และมักถวายหลังจากบนบานให้ประสบผลสำเร็จ
ตุ๊กตาช้าง ม้า วัว ควาย
สัตว์เหล่านี้เป็นตัวแทนของพาหนะหรือสัตว์รับใช้ตามความเชื่อโบราณ เช่น ช้างม้าเป็นสัญลักษณ์ของการเดินทางที่ปลอดภัย วัวควายเป็นตัวแทนของการทำมาหากิน ฐานะทางเศรษฐกิจที่ดี และความมั่นคง
ตุ๊กตาคนรับใช้ หรือบริวาร
เป็นการถวายผู้ดูแลศาล เช่น คนถือพัด พนักงานเฝ้าเสา เป็นผู้ช่วยในการทำงานต่างๆ ภายในศาลและเป็นบริวารในการปฏิบัติภารกิจ การมีคนรับใช้ในศาลแสดงถึงการบริการที่ดี ความเอาใจใส่ และความพร้อมในการดูแลเจ้าของบ้าน นอกจากนี้ ยังเป็นตัวแทนของความสามัคคีภายในบ้านอีกด้วย
รายการตุ๊กตาเสริมอื่น ๆ ตามความเชื่อท้องถิ่น
บางพื้นที่อาจมีการใส่ตุ๊กตาเฉพาะถิ่น เช่น ตุ๊กตานักรบ นักบวช หรือสิ่งมีชีวิตในตำนาน เพื่อเสริมความเป็นสิริมงคลตามคติประจำท้องถิ่นนั้น ๆ
วิธีตั้งศาลพระภูมิอย่างถูกหลัก และข้อควรระวัง
การเลือกตำแหน่งและทิศทางที่เป็นมงคล
ตำแหน่งของศาลควรตั้งในที่โล่ง ไม่มีเงาทับ ไม่อยู่ใกล้ห้องน้ำหรือจุดอับ ไม่ตั้งใต้ชายคา และควรหันไปทางทิศที่ดี เช่น ทิศตะวันออกหรือทิศเหนือ ขึ้นอยู่กับภูมิประเทศ
การเลือกฤกษ์ยามในการตั้งศาล
ฤกษ์ที่เหมาะสมควรเป็นฤกษ์ดีตามหลักโหราศาสตร์ หรืออาจให้พราหมณ์หรือพระสงฆ์ช่วยแนะนำเพื่อความมั่นใจ โดยทั่วไปจะเลือกวันพระ วันขึ้น 15 ค่ำ หรือวันที่เป็นมงคลตามปฏิทินจันทรคติ
เวลาในการตั้งศาลควรเป็นช่วงเช้าตรู่ เมื่อพระอาทิตย์ขึ้น เพื่อรับพลังงานบวกจากแสงแรกของวัน ไม่ควรตั้งศาลในช่วงเวลาที่เป็นอกปักษ์หรือวันที่ไม่เป็นมงคล
การเตรียมพื้นที่และอุปกรณ์
พื้นที่ควรทำความสะอาด มีโต๊ะหมู่บูชา เตรียมเสาศาล องค์พระภูมิ และตุ๊กตาต่าง ๆ ให้ครบถ้วน พร้อมของไหว้ เช่น ข้าว น้ำ ผลไม้ ดอกไม้ ธูปเทียน กำจัดวัชพืชและสิ่งปฏิกูล ต้องปรับระดับพื้นให้เรียบ
พิธีบวงสรวงและอัญเชิญองค์พระภูมิ
พิธีบวงสรวงเป็นขั้นตอนสำคัญในการตั้งศาล ต้องเริ่มจากการกราบไหว้ขออนุญาตเจ้าที่เจ้าทางเดิม และบอกเล่าความตั้งใจในการตั้งศาล จากนั้นจึงทำพิธีอัญเชิญพระภูมิเข้าประดิษฐานในศาล โดยการสวดมนต์และถวายสิ่งของต่างๆ
ในพิธีอัญเชิญ ควรมีพระภิกษุสงฆ์หรือผู้ที่มีความรู้ในเรื่องพิธีกรรมมาทำหน้าที่ เพื่อให้การอัญเชิญเป็นไปอย่างถูกต้องและเป็นมงคล การสวดมนต์และการถวายจะช่วยให้พระภูมิได้รับการต้อนรับอย่างสมเกียรติ
ขั้นตอนการตั้งเสาศาลและการวางองค์พระภูมิ
หลังจากทำพิธี ค่อยตั้งเสาศาล วางองค์พระภูมิไว้ตรงกลาง วางตุ๊กตาต่าง ๆ รอบ ๆ ตามตำแหน่งที่เหมาะสม เพื่อให้ศาลสมบูรณ์ตามความเชื่อ
ข้อห้ามและสิ่งที่ไม่ควรทำในการตั้งศาลพระภูมิ
ไม่ควรตั้งศาลไว้ใกล้ห้องน้ำ จุดทิ้งขยะ หรือใต้หลังคาบ้าน เพราะเชื่อว่าจะเป็นการลบหลู่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ และห้ามขยับศาลหรือเปลี่ยนตำแหน่งเองหากไม่ได้ทำพิธี
การดูแลและบูชาศาลพระภูมิให้เกิดความเป็นสิริมงคล
สิ่งของบูชาและการไหว้ประจำวัน/เดือน
ควรไหว้ศาลพระภูมิทุกเช้าด้วยน้ำสะอาด ดอกไม้ ธูป เทียน และผลไม้ โดยเฉพาะวันพระหรือวันสำคัญ ควรมีของหวาน อาหารคาวหรือชุดบายศรีถวายเป็นพิเศษ
การเปลี่ยนตุ๊กตาหรือปรับองค์ประกอบให้ถูกต้องตามศรัทธา
หากตุ๊กตาเก่า ชำรุด หรืออยากเสริมความเป็นสิริมงคล อาจเปลี่ยนใหม่ตามความเหมาะสม แต่ควรมีพิธีแจ้งหรือบอกกล่าวเจ้าที่เจ้าทางก่อนเสมอ
สรุปบทความ
ตุ๊กตาศาลพระภูมิมีอะไรบ้าง นั้นมีความหลากหลายและแต่ละองค์ก็มีความหมายและหน้าที่ของตัวเอง ตั้งแต่พระภูมิองค์ประธาน ยักษ์เฝ้าศาล นางรำ สัตว์เลี้ยงต่างๆ ไปจนถึงคนรับใช้และตุ๊กตาเสริมอื่นๆ ตามความเชื่อท้องถิ่น
วิธีตั้งศาลพระภูมิอย่างถูกต้องต้องอาศัยความรู้และการเตรียมตัว ตั้งแต่การเลือกสถานที่ ฤกษ์ยาม การเตรียมอุปกรณ์ ไปจนถึงพิธีกรรมต่างๆ ที่จำเป็น การดูแลและบูชาอย่างสม่ำเสมอหลังจากตั้งศาลแล้วก็เป็นสิ่งสำคัญที่จะทำให้ศาลคงความศักดิ์สิทธิ์และสามารถคอยปกป้องครอบครัวได้
สำหรับท่านที่สนใจจะจัดหาตุ๊กตาศาลพระภูมิคุณภาพดี หรือต้องการคำปรึกษาเรื่องการตั้งศาล ร้านนวรัตน์สังฆภัณฑ์มีสินค้าครบครันและบริการคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ ท่านสามารถติดต่อได้ที่ 082-790-5285 หรือเยี่ยมชมที่ร้านในจังหวัดนนทบุรี
ร้านนวรัตน์สังฆภัณฑ์รับทำโต๊ะหมู่บูชาพร้อมจำหน่ายพระประธานและบริวารครบครัน
ไลน์: @navarat
โทร: 082-790-5285
Facebook: นวรัตน์สังฆภัณฑ์
